İzlanda’daki Volkanik Patlama Mart 2010 45 dk

İzlanda’da 2010mart’ta aylarca devam etme potansiyelinde patlama oluyor. Dev miktarda volkanik kül üretiyor. Kül kuzey Atlantik ten tüm Avrupa ya yayılıyor. Küçük büyük depremler sonucunda 20mart’ta iki buzul arasında alanın en büyük buzul dağında gerçekleşiyor. Volkan 80 m’ ye varan dağlar oluşturup kapanıyor. Yaratılış ve yok oluş aynı anda görünüyor. İzlanda en genç kara kütlelerinden biri. Ülkeyi kuzey Amerika sahanlığı ve Avrasya sahanlığı olarak bölen çatlak bulunuyor ve bu sahanlar gittikçe uzaklaşıyor. Bu çatlak denizden tüm Atlantik okyanusu boyunca uzanan orta Atlantik çatlağını oluşturuyor. Lakakigar ikinci büyük patlaması 8 ay sürer. Lavlar amazon ormanlarında akan su gibi hızlı akar. İzlanda nüfusunun ¼ ü ölür ve hayvanlar telef olur. Hava ve iklim değişimi yıllar sürer. Dondurucu kışlar ve şiddetli hava koşullar yüzünden ürünler alınamaz ve şiddetli kıtlık baş gösterir. Zehirli gazlar binlerce insanın ölümüne neden olur.

13 Nisan da depremlerin artması bilim insanın dikkatini çeker ve inceleme sonucunda buzul çökmesi gözlenir. Bu da buzul altında çatlakların oluştuğu ve patlamanın gerçekleşeceği demekti. Tıpkı 1996 da gerçekleşen vatnajokull volkanı. İlk patlamaya göre daha şiddetli oluyor. Magma buzul ve soğuk su ile buluşunca şiddeti yüksek oluyor. Yaklaşık ses hızına yakın hızla lavlar püskürüyor. Kül parçacıklarını neredeyse saniyede 300 m hızla 8 km yükseğe fırlatıyor. Gazlar sitatosfere büyük hızla yayılıyor. İzlanda da kurtarma planı oluşturuluyor. Okullar kurtarma merkezine dönüştürülüyor halk evlerinden boşaltılıyor. Bu patlama diğerlerine göre çok şiddetli. Avrupa ülkelerinde uçuşlar iptal ediliyor. Daha önceki patlama bazik magma denilen yeryüzünden çıkan erimiş kayadır. Bu magma ise andisit magmadır. Bu magma daha fazla gaz içerir ve daha patlayıcı ve derinden gelir. Buda daha fazla kül demek. Kül analizi sonucunda buzul suyla eriyen kül daha fazla mesafeye dağılmayı neden olan parçacıklar oluşuyor. Yükseğe çıkmasını sağlıyor ve hava trafiğine zarar veriyor. Külün kirlettiğin meralar da otlayan hayvanlar bağırsak tıkanması sonucunda ölebilir.

Eyyafyalla volkanı hızla Avrupa ya yayılıyor. Bilim insanını tek endişesi kül değildi buzların erimesidir. Eriyen su otoyollara zarar vermesi ve köprüleri yıkmakta. Şimdiki volkanın 1996 da ki vatnajokull ki gibi felakete neden olmazsa bile sel baskınları kaçınılmaz olmuştur. Eyyafyalla volkanın yakınında kaltya volkanı bulunmakta ve daha büyük patlama olabilir. İzlanda volkanların dünya için neler hazırladığı tahmini imkânsız. Ancak çoğu patlamanın küresel etkisi oldu.

İzlanda adasının jeolojik oluşumu volkanlar sayesinde hala devam etmektedir. En son 2010 Mart ayında yaşanan patlama geniş bir coğrafyayı etkilediğinden dikkat çekicidir. İzlanda’daki volkanik patlama uzun süre uçak seferlerinin iptal edilmesine ve Avrupa’da kaotik bir durum yaşanmasına neden oldu. Ulaşımda sıkıntı oluşturmasının yanında solunum rahatsızlıkları, küresel soğuma gibi etkileri de kaydedildi. Son model teknolojik araçlarla donatılmış uçak ve deprem merkezleri yardımıyla bilim adamları volkanik faaliyetleri yakından izliyor. Volkanik patlamaları yakından görmek isteyen meraklı insanlar da bölgeye akın etti. Volkanik patlama sonucu etrafa yayılan kül yağmurla birlikte çamur seli oluşturdu. Bu da birçok yerleşim biriminde hasara neden oldu. Patlamalar sonucu yükseklere çıkan kül bulutu uzun mesafeler kat ederek birçok yeri etkiliyor.

Günümüz modern toplumların teknolojiye olan bağımlılıkları geçmişte daha büyük patlamalar atlatmış insanların uyumundan daha az uyum sağlamalarına neden oluyor. Basit sayılabilecek bir volkanik patlama birçok ülkede kaosa neden oluyor.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1. İzlanda da ki en öncü patlama hangi tarihte gerçekleşmiştir?

2. Patlamaların ne kadar süreceği biline bilir mi?

3. Eyyafyalla volkanın şiddetli olmasını sağlayan ne idi?

4. İzlanda da aktif kaç volkan bulunmakta?

5. İzlanda ülkesinde buharların tütme nedeni nedir?

6. Sahanlar yılda ne kadar birbirinden uzaklaşıyor?

7. Patlayan volkanların canlılar üzerindeki etkisi?

8. Volkanın püskürttüğü kül miktarı ne kadar?

9. 1973 yılındaki patlamanın önemi nedir?

10. Volkan külünün çiftçeler açısından zararları nelerdir?

11. Volkanın hava trafiğine etkisi ne boyutta?

12. Külün yayılma alnı hakkında bilgi veriniz?

13.Volkanların Ulaşıma Etkisi Nasıl Olur?

14.İzlanda’da Volkanik Patlama Da Neler Yaşandı?

15.Volkan Avcısı Kimdir?

16.İzlanda’nın Jeolojik Oluşumu Süreci Nedir?

17.Volkanik Külün Zararları Nelerdir?

18.Volkanik Sel Nedir?

PINAR TORAMAN

BİYOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ 4. SINIF