Belirli sürelerde bilimin de gelişimiyle kabul ettiğimiz doğrular değişebilir. Nasıl ki dünya düz değil yuvarlak bir yapıya sahip ya da dünya uzayın merkezi değil gibi görüşler değişmişse şimdilerde de sonsuz olduğunu düşündüğümüz evren değişiyor.

Şimdi bizi başka büyük bir değişim bekliyor. Uzun süredir evrenin sonsuz olduğunu düşünüyorduk. Şimdi birçok kozmolog evrenin bir sınırı olduğunu düşünüyor. Hatta onun bir şeklinin dahi var olduğuna inanıyor. Ancak bu düşünceler beraberinde birçok soruyu beraberinde getiriyor.

Niel CORNİSH Mont Ana’da yaşayan ve evrenin boyutları hakkında düşünen son kozmologtur. O, atların kaçmasını engelleyen çitleri örnek olarak göstererek evrenin sonsuz olduğunu söylüyor. Buna göre evren ‘ben burada bulunuyorsam evrenin yeni yeni sınırı burası, eğer biraz daha ileride dursam evrenin yeni sınırı orası ve eğer biraz daha ileride olsam evrenin yeni sınırı orası olacaktır’ der.

Evrenin Big Beng patlaması sonucunda oluştuğunu düşünmek bilim insanlarına sorun yaratıyor. Çünkü uzayda hareket etmek uzay yılı zaman gerektiriyor. Bilim insanları sürekli geriye baktıklarında sürekli zamanları tükeniyor. Yani yıldızlara baktığımız da yıldızların yıllar önceki hallerini görüyor, yakındaki yıldızlar ise birkaç yıl önceki olabilir.

Evren sıcak bir plazmayla doludur. Bu yüzden ışık bir yere gidemez. Yani güneşin ötesini de göremeyiz berisini de. Bu yüzden kozmik mikro dalga görüntümüzü engeller.

Bir başka teorikçiye göre ise evrenin sınırını şu şekilde açıklıyor. Evreni bir astroit oyununa benzetiyor. Yani evrenin yukarısından çıkarsan aşağıdan tekrar evrene girersin, sağdan çıkarsan soldan girersin. Bu kural evreni sonlu hale getiriyor. Elinize bir menü kâğıdı alın ve onu astroit oyunu gibi düşünün. Sonra iki kenarını birleştirdiğinizde bir silindir elde edersiniz. Daha sonra da silindirin uçlarını birleştirirseniz bir simit görüntüsü elde edersiniz. Yani üç boyutlu bir evren elde edersiniz. İlerlediğinizde hep aynı yolu tekrar edersiniz ve hep yolda olduğunuz için sona ulaşamazsınız. Buda sonsuz olduğu düşüncesi düşünmenizi sağlar. Burada evrene bir ışık gönderseniz, evren boş olduğu için o ışığın evrende yol alması milyarlarca yılı bulabilir.

Jean Pier LUMİNE’de galaksilerin motiflerini çıkartıp evrenin sınırını bulmaya çalışan gök bilimcilerden biridir. Onun müzik tutkusu, evrenin sınırını müzik enstrümanlarıyla açıklayacak bir fikir verdi. O evreni enstrümana benzeterek sonlu evren ilke sonsuz evren arasındaki farkı anlatabileceğinin farkına vardı. Evren bir piyano ya da bir davul gibi titremesi Big Beng’e eşdeğer olarak gösteriliyor. Piyanodan sesi veren birçok armoni ve bu seslerin karışımını elde ediyor. Elde ettiğimiz ses piyanonun büyüklüğüne göre değişiyor. Yani müzik aletinin büyüklüğü sınırlıdır. Kendinden büyük olan dalga boylarında titreşemez. Evrenin daha uzun boylarda titreştiğini gözlemleyecek olursak uzayın sonlu bir büyüklüğe sahip olduğunu gözlemleriz.

Sonlu evrenin şeklini bulmak için farklı şekilleri inceledi ve futbol topunun şeklini evrenin şekline benzetti.

Futbol topundaki 12 yüzlü beşkenler astroit oyunundaki benzetmeden çok farklı bir beşkenden evrene girdiğimizde karşı taraftaki beşkenden tekrar giriyorsunuz ama kıvrımlı olduğu için 36 derece açı yaparak girersiniz.

Niel CORNİSH’e onun futbol topu görüşünde çalışmalar yapmıştır. Bunun için camdan bir 12 yüzlü yapıp onun içine bir balon yerleştirmiştir. Evren eğer bir balon gibi küçükse daha evrenin sınırına ulaşmaya çok olduğunu ve eğer balon şişirilerek cam yüzeye teması sağlanması sağlanırsa, bu şekilde de evrenin sonuna(sınırına) ulaşıldığı söylenebilir. Böylece ışık evren boyunca hareket edebilir.

Ancak mikro dalga geçmişine baktıklarında bu deseni göremediklerini açıklamıştır. Sadece bu deseni göremedikleri için evrenin bu şekle ait olmadığı düşünülemez diye eklemiştir.

Bir başka fizikçi de farklı şekildeki evrenleri farklı şekildeki davullara benzetmiştir. Titreşimleri kaydetmesi için tayf analizatörü bağlamış ve farklı şekildeki davulların ses çıkartması sağlanarak titreşimleri kaydedilmiştir. Üçününde çıkarttığı titreşimler farklıdır. Buradaki amaç; aynı yoldan evrenin çıkarttığı titreşimlere bakarak evrenin şekli hakkında bilgi sahibi olmak. Ancak çok fazla matematik veriler içerdiği için sonuca ulaşmak yıllar alabilir.

Andy ALBERCHT evrenin sonlu olduğuna kesin inanıyor ve evrenin boyutlarını hesaplayabileceğini düşünüyor onun deneyi ise çocukken oynadığımız bardakta balon çıkartma oyunu.

Big Beng’deki aniden şişme süreci ve bazı bilim adamları bu şişmenin günümüzde dahi devam ettiğini düşünüyor. Ancak bardaktaki kabarcık yalnızca patlayana kadar şişer. Andy’e göre uzayda şişme maksimum boyuta ulaştığında duracak. Eğer Andy’nin analizi doğruysa bizim evrenimizin etrafında küçük kabarcıklardan oluşmuş büyük kabarcık.

Naza gök bilimcisinin ise tamamen diğerlerinden farklı bir görüşü vardı. Oda düşüncesini golf toplarına benzetmiştir. Buna göre, düz bir zeminde olan toplara bir başka bir topla vurulduğu zaman farklı hızlarda farklı yerlere dağılmıştır. Ancak yüzeyi eğimli bir yerden aynı deneyi tekrarlandığında, eğime bağlı olarak toplar hız kazanır. İşte aynı bunun gibi bir galaksinin gelip galaksiler topluluğuna çarptığını ve bu şekilde de evrenin genişlediğini savunuyor.

Lora ise evreni 500 0dalı bir otele benzetmiştir. Evrende çoklu evrenin varlığından bahsetmiştir.

Yıllar geçtikçe evrene bakışımız ve içindeki yerimiz dönüşüm geçiriyor. Dünya, tüm yaratılışın merkezi olduğunu düşünüyorduk. Geçtiğimiz yüzyıllarda ise büyük bir galaksinin içinde yaşadığımızı öğrendik. Şimdi bakış açımızı tekrar değiştirmemiz gerekiyor.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1)dünyanın uzayın merkezi olmadığını kim kanıtlamıştır?

2)Evren nasıl oluşmuştur?

3)Evrenin sonlu olduğu kabul edildiğinde hangi sorularla karşılaşılıyor?

4)Evrenin boyutları hakkında düşünen ilk filozof kimdir?

5)Evrenin boyutları hakkında düşünen son kişi kimdir?

6)Evrenin sonlu olduğunu kimler düşünüyor?

7)Görebildiğimiz tüm uzay maddenin tek bir noktadan genişleyerek boşluğa yayılmasına ne denir?

8)Evrenin sınırını astroit oyunuyla nasıl ilişkilendiriliyor? Açıklayınız.

9)Evrende ışık yılı mesafeye baktığımızda daha genç görünmemizin sebebi nedir?

10)Kozmik mikro dalga geçmişi nedir?Açıklayınız.

11)Futbol topunun evrene benzetilmesini açıklayınız.

12)Niel Cornısh’in balon deneyini açıklayınız.

13)Tayf analizatörünün işlevi nedir?

14)Evrenin sonlu olduğuna kesin inanan ve evrenin boyutunu hesaplayacağını düşünen profesör kimdir?

15)Einstain neleri sonlu olarak tanımlamıştır?

16)Farklı davulların ses titreşimlerinin evrenle ilgili olan teorisini açıklayınız.

17)Kara akımı açıklayınız.

18)Sicim teorisini açıklayınız.

BETÜL KALAYLI

EĞİTİM FAKÜLTESİ FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ 4. SINIF