EVRENİN İŞLEYİŞİ SÜPERNOVALAR

           Patlamayla ölen gerçek büyük yıldızlara süpernova denir. Her şeyden önce bütün ani patlayan radyasyon atmosferi kavrulabilir.Süpernovalar  yok edicilerdir. Aynı zamanda da dünyamızın temel elementlerini oluştururlar.Bütün yıldızlar gibi basit birer büyük nükleer reaktörlerdir.Yıldızların içerisindeki füzyon reaktörü en basit ve yaygın olan element olan Hidrojeni yakalar.Reaksiyon H atomlarını bir araya kaynaştırır.Helyum enerji üretir ve H açığa çıktığında yıldızlar Helyumu C la kaynaştırarak yanmaya devam eder. Güneşimiz gibi küçük yıldızlar Karbon salgılarsa ölmeye başlarlar.Şimdi yerçekimi yıldızın ortasına doğru çarpmaya başlayacak dışarıdaki  yıldızlar dışarı doğru itilirler.Kırmızı dev adında büyük geniş bir gaz topu haline gelirler. Ama ince cüce milyarlarca yıl yanacak ama bizim gezegen sistemimiz alışılmışın dışında sadece bir  yıldıza sahiptir. Uçsuz bucaksız yıldızların sırayla dizilmiş olmasının nedeni;İki yıldız öldüğünde beyaz cüce oluşur. Beyaz cüce daha fazla yayıldığında başka yıldızdan daha fazla oluşur ,yoğunlaşır ve daha az sabitleşir.En nihayetinde beyaz cüce komşusu olan diğer yıldızdan çok daha fazla yol tüketir ve bu da aşırı yüklenmeye neden olur.İçerdeki  Karbon ve Oksijen daha sonraları sıradan elementler haline gelir ama bu yıldızlar için tehlikelidir.

      Birinci sınıf süpernovalar demiri trilyonlarca kilometrelere fırlatır.Evrenin bütün demiri buradan gelir.Süpernovalar evrendeki her şeyi oluştururlar.Hatta bizler ölü yıldızlardan yaratıldık.Gezegenimizin erimiş merkezinden gökdelenlerimize kanımızdaki hemoglobine kadar hepsi birinci sınıf süpernovaların demirlerinden oluşur.Altın ,gümüş uranyum gibi dünyamızdaki en ağır elementler başka bir süpernovadan gelir.Yıldızlar ağırlaştıkça yanması hızlanır.İri yıldızlar yaşlanır ve ölürler içlerindeki nükleer reaksiyon hızlanır.Duble yıldız süpernovalar gibi gerçekte önce Hidrojeni Helyuma ,Helyumu Karbona ve Karbonu oksijene dönüştürürler.Beyaz cüce yıldızları üzerine çökmezler.Büyük yıldızların yanmaya devam etmesi karşılığında merkezlerinde yeni elementler oluştururlar. Büyük yıldızlar Helyumu yakarak Karbon ve Oksijene dönüştürdüklerinde durmazlar devam ederler ve Karbonu daha ağır element olan Neona ,Oksijeni Silikona dönüştürürler. Büyük tek bir yıldızdan elementlerin açığa çıkmasını tetikleyen şey biraz A sınıfı süpernovaların patlamasına neden olan demir, yıldızın nükleer füzyolojisinden  çıkan bütün enerjiyi emer.Nükleer füzyon itiş olmaksızın enerjisiz yerçekimi baş gösterir ve büyük yıldız yok olur.Yıldız bir süpernova olabilmek için on milyon yıl bekleyebilir fakat son zamanlara doğru çok çabuk gelişir. İnanılmaz bir yoğunluk var suyun yoğunluğundan binlerce trilyon daha fazla.Yıldız patladığında  patlama yıldızın dış tabakasına doğru dağılır ve göreve başlar bütün elementleri devren daha ağırlaştırır.Demir Kobalta dönüşür Kobalt nikele dönüşür daha sonra altına , platine ve uranyuma patlama buhar elementlerinden çok küçük miktarda oluşur.

      Çay kaşığı kadar nötron yıldız 90 milyon tondan daha ağırdır.Bazı nötron yıldızları çok hızlı döner ve geniş enerji kaynakları yaratır.Güneşten 30 defa büyük yıldızların patlaması durumunda magmeta adında bir yıldız üretirler.Yıldızların güneşten yüz kere daha ağır olduğu patlamalarda süpernova patlamaları çok büyük olur ve bilim insanları bunlara hipernovalar adı verir.Normal bir süpernova patlamasında yerçekimi yıldızın merkezini nötron yıldızına çevirir. Bir kara delikten dünyanın kütlesinin milyon katını 1snye içinde içine çekebilir.Gama ışınları kara deliğin yıldızın dış bölgelerin yırtılmalarında uzağa doğru oluşurlar.Bunlar evrendeki en parlak objelerdir fakat sadece parlak değil aynı zamanda öldürücülerdir.Eğer bu patlama yeterince yakın olsaydı büyük yok oluşlara neden olabilirdi.Bilim insanı şu an yok olmanın gama ışını patlamasından  olduğunu düşünüyor.Günün her sn de ölü yıldızların patlamasında ışınlar oluşsa bile dev yıldız patladığında evrenin en büyük patlamasına neden olur fakat bugüne kadar kimsenin onların bu gücünün nerden geldiğini bilemiyor.    Zor olan bir sonraki adım olan süpernovaların Nütrinoları üretmesidir.Nütrinolar atomlardan milyonlarca kere daha küçüktürler.Hepsi nükleer santrallerden oluşmuştur.Bir çok küçük partikülün vücudumuza yaklaştığında bir enerji oluşur.Bu enerji süpernova patlamasından hemen önce merkez çöktüğünde atomlar kırılır.merkez öylesine ısınır ki atomları nütrinolara çevirir.

 

            Astrologlar evrenin büyüme hızının yavaşladığının kanıtlamanın bir yolunu olduklarını düşündüler.1908 yılında müthiş bir bilime imza attılar.Evrenin her şeyin çekim gücünün olduğunu ve bu objelerin kütlelerinin evrenin yavaşlattığını keşfettiler.Karanlık enerjiden kara deliklere süpernovalar evrenin esrarengizliğini ortaya çıkardı.Süpernovalar bize galaksileri ,uydu sistemini ,yıldızları ve gezegenleri verdi.Bizleri gördüğümüz her şeyi yarattı.    Yok oluş ve yaratılışın bir arada olması evrenin kaderi ölen yıldızlarda gizli.

 

 

AŞAĞIDAKİ SORULARIN CEVAPLARI FİLMİN AYRINTILARINDA VARDIR.

 

1-Süpernovalar nasıl meydana gelirler?

2-Demir ,nikel ,kobalt ,platin gibi elementlerin bu denli nadir olmasının nedeni nedir?

3-Uçsuz bucaksız çoğunluktaki yıldızların sırasıyla dizilmiş olmasının nedeni nedir?

4-Evrendeki bütün demir nereden meydana gelir?

       5-Beyaz cüce nasıl oluştuğunu anlatınız?

             6-Duble yıldız nasıl oluşur?

      7-Pulsar nedir?

      8-Amerikan devleti Vela Uydusunu neden gönderdi?

      9-Gama ışınları nereden meydana geliyor?

     10-Hipernovalar nedir?

     11-Bir gama ışını dünyaya çarparsa hangi sonuçlar ortaya çıkar?

     12-Trilobitler hakkında bilgi veriniz?

     13-Gama ışını dünyaya çarparsa hangi sonuçlar ortaya çıkar?

     14-Birçok partikülün vücudumuza yaklaştığında oluşan bütün enerji nerden geliyor?

     15-Macellanımsı bulut nedir?

     16-Nütrinoların üretmesi nasıl oluşur?

     17-Karadeliğin görevi nedir?

           18-Nütrino detektörü nasıl oluşur?

     19-Trilobitlerin yok olmasının nedeni?

     20-Karanlık enerjinin özellikleri nelerdir?

     21-Süpernovalar bize neleri verdi ?    

                                                                                                                                                                                                                                  
              EDA TAYFUR  FEN BİLGİSİ  ÖĞRETMENLİĞİ 4-A 09010004038