Asitler ve Kullanım Alanları

Hergün gördüğümüz ve dokunduğumuz bir adet maddenin üretiminde asit kullanılmaktadır. Plastikler, filmler, dokumalar, gübreler ve daha birçok ürün. Günümüzde asitlerin kullanılmadığı bir alan düşünmek neredeyse imkansız.

Asitler yok ediciliklerine göre ayrılıyor ve önem kazanıyor. Nitrik asit üretiyor. En çok ANFO olarak da bilinen “ Amanyum Nitrat Yağ Yakıtı ” biçiminde kullanılıyor. İnşaatlarda en çok kullanılan patlayıcı ANFO’ dur. Ordu patlayıcıları için öncelik RDX’tedir . RDX Birleşmiş Devletler tarafından kullanılan 5 düzine formülün ana bileşenidir. RDX’te kullanılan Nitrik Asit konsantre nitrik asittir.( % 98 nitrik asit). Çok az su içerir. Bu kimyasal kazara deriye temas ederse geri dönüşü yoktur. RDX erimiş TNT ile karıştırılınca ortaya mayın tarlalarında kullanılan bu patlayıcı çıkıyor.

Hemen hemen her patlayıcının kilit maddesi olmasına karşın Nitrik asidin uçuculuğu çoğu amonyum nitrat gübresinin hazırlanmasında kullanılıyor. 1947’de nitric asidin uçuculuğu çok büyük bir felaketi tetikledi. Olay Texas şehrinde yaşandı. Bir yük gemisi dolusu amonyum nitrat ve 5000 kişi yaralandı. Birleşmiş Devletler tarihinin en kötü endüstri kazası olarak kabul ediliyor.

Nitrik Asitten daha güçlü olan bir başka asit sülfirik asittir. Birleşik Devletlerde en çok üretilen kimyasaldır.Kullanım alanı oladukça yayındır. Bu nedenle üretimi tonlarla ifade edilmektedir. Sülfirik asit yüksek H yoğunluğuna sahip olduğu için güçlü asit olarak belirlenir. Su nötr bir sıvıdır ve pH’ı 7’dir. 7’nin üzerindeki pH değerleri alkaliyken altındakiler asittir. Aşağı doğru her bir değer arasında öncekine oranla 10 kat daha fazla H iyonu. pH değeri 1 olan konsantre sülfirik asit PH değeri 6 olan tükürükten 100.000 kat daha asidiktir.

Sülfirik asit güçlü bir asit olmasının yanı sıra alimünyum da dahil olmak üzere çoğu metal için son derece aşındırıcıdır. Sülfürik asit aynı zamanda şeker gibi maddelerin içindeki nemi çekebilen güçlü bir kurutucudur. Sülfirik asit petrol sanayisinde, beyazlatma sanayisinde, kağıt hamuru ve kağıt üretilmisinde, bira kazanlarının temizliğinde kullanılıyor.

Hidroklorik asit seyrek bir yoğunluğa sahip olmasına rağmen midede yiyeceklerin parçalanmasını sağlayan ve jelatin maddesinin üretiminde kullanılan asitle aynıdır. Jelatinin ham maddesi kemiktir. Hidroklorik asit minerallerin kemikten ayrılmasına yardımcı olur. Böylece kemikte sadece jelatinin üretilieceği proteinler kalır. Jelatin daha sonra çeşitli film emülsiyonlaında, eczacılıkta, golf toplarında ve gıdalarda kullanılır.

Sirkenin yapımı alkolle başlıyor. Alkol suyla karıştırılarak % 13.5’lik yoğunluk elde ediliyor. Daha sonra asidobakterilerin üremesi için bir besin karışımı ekleniyor. Son olarak da oksijen ekleniyor. Oksijen asidobakterilerin üremesini hızlandırıyor. 18 - 22 saat sonra % 13.5 lik alkolden % 13.5 lik asetik asit oluşuyor.

Sülfirik ve fosforik asit paslanmaz çelik yapımında da önemli bir role sahiptir. Asit kramla tepkimeye girerek paslanmaz. Çeliği pasifleştiren koruyucu kromoksit tabakasını oluşturuyor. Sülfirik asit ayrıca altını, gümüşü, platini, sonu çöp olacak hurda parçalarından ayırmada kullanılır. En çok platinin geri kazanımı sağlanır. Hidroklorik asit ve Nitrik aside doğru oranda karıştırırsak Kral suyunu elde ederiz. Kral suyunu kullanmaktaki amaç ayrıştırma tekniklerini kullanarak çözeltideki herşeyi çözmektir.

Asidin en ayrıcalıklı özelliklerinden biri metalleri eritebilmesidir. Cep telefonu ana kartları, çok ince filtreler, otomobilin gösterge paneli gibi parçalar asitle işlenerek yapılır.

Doğası gereği tehlikeli olsada asidin eşsiz hassasiyeti fabrika ürünü dünyamızı şekillendiren fabrika ürünlerinin üretilmesinde olmazssa olmazdır. Asit buharları gözlerde ve akciğerlerde ağır hasar bırakabilmektedir. Buna karşın buharı tüten asit havuzları turistlerin ligisini çekmektedir. Bilim insanları bu asit havuzlarında birgün sayısız sanayii kolunda devrim yaratabilecek mikroskobik canlılar buldular. Bu eşsiz asit havuzlarının bulunduğu bölgeye “ Yellow Stone Milli Parkı” deniyor. Yellow Stone’ un asitli adalari bi magma adasının üzerindeler. Yellow Stone’ un asitli ve sıcak suları birçok canlıyı parçalarken hayattan tamamen bağımsız değildir. Kavurucu asidik sularında Termo Asidofil denen mikroplardan oluşan koloniler yaşıyor. Bilim insanları bu mikroorganizmaların enzimlerinin birçok sanayii alanında kullanılabileceğini söylüyorlar.

Yellow Stone’un buhar tüten havuzlarından dünyamızı şekillendiren sanayii süreçlerine değinen asit muhtemelen gezegendeki en yaygın kimyasal. İnsanoğlu tehlilerini ehlileştirerek sunduklarından faydalanıyorlar.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1) Nitrik Asit en çok hangi şekilde kullanılır?

2) Sülfirik Asit niçin güçlü asit olarak adlandırılır?

3) Sülfirik Asidin kullanım alanları nelerdir?

4) Sülfürden Sülfirik asit nasıl elde edilir?

5) Güçlü asitler suya ve alkoliye temas ederse ne gözlenir?

6) Portakal, kola ve sirke hangi asit türlerini içerir?

7) Alkolden asit oluşmasında rol oynayan mikroorganizma hangisidir?

8) Elektropolisaj ve pasifleştirme nedir?

9) Kral suyu nedir ve niçin kullanılır?

10) Cep telefonun ana kartları, ince filtreler, otomobil gösterge panoları yapılırken kullanılan asit hangisidir?

11) Bilim insanlarının asit havuzlarının içinde buldukları canlılar hangileridir?

FERHAT ÖZDOĞAN

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ

NO:8010004006

4.SINIF